In havo4 steek ik in de eerste periode veel tijd en moeite in de praktische vaardigheden. Ze moeten een meetrapport leren schrijven, en iedere week ligt de nadruk op een ander onderdeel van dat meetrapport. Gisteren lag de nadruk op de discussie. Ik heb dus een practicum gezocht wat vooral leuk is om te doen en waar je wat kan zeggen over meetonnauwkeurigheden: het practicum terugtrekautootjes.
Het doel is om het verband te bepalen tussen de terugtrekafstand en de uitrolafstand. Leerlingen hoeven niets met energie en/of arbeid te doen (al kun je dat dus prima voor vwo5 gebruiken). Ze zetten de meetresultaten in een tabel en in een grafiek zonder berekeningen. Het levert een recht evenredig verband op. Dit maakt dat het voor leerlingen snel te zien is welk verband er is, en ze dus snel door kunnen naar de discussie.
Leerlingen leggen een rolmaat op de vloer neer en nemen een vast punt van het terugtrekautootje als ijkpunt (de voorkant of de achterwielen of de voorwielen). Ze zetten dat ijkpunt bij de terugtrekafstand en trekken het autootje dan terug tot het begin van de rolmaat. Als ze geluk hebben gaat het autootje dan in een rechte lijn en kunnen ze de uitrolafstand makkelijk bepalen. Wanneer ze dan de terugtrekafstand tegen de uitrolafstand uitzetten krijgen ze (in de meeste gevallen) het volgende resultaat:
Dit practicum had als doel om de leerlingen een discussie te laten schrijven. Vandaar dat het practicum zelf zo simpel mogelijk gekozen is en er geen berekeningen zijn. In het format dat de leerlingen voorin hun schrift hebben geplakt staat de volgende tekst over de discussie.
Niet alles past bij ieder practicum; zo is hier de verklaring van de gevonden resultaten niet echt van toepassing. Leerlingen hebben aan het begin van de vierde klas nog geen idee waarom dit verband er is. De toevallige fouten moeten erin, en eventueel de systematische fouten. Ik hoop dat leerlingen bij de suggesties voor verbetering op het idee komen om de metingen meerdere keren te doen. Het idee voor vervolgonderzoek vind ik erg belangrijk omdat leerlingen dan verder moeten denken.
Het is een leuk practicum omdat leerlingen het ontzettend leuk vinden om op de vloer van het lokaal met terugtrekautootjes te spelen. Ze mogen het autootje kiezen die ze mooi vinden. Niet alle autootjes zijn even goed (dat heb je met goedkoop materiaal 😉 ) dus soms moet er nog wat gewisseld worden. Bij de Action heb je momenteel 9 autootjes voor 2 euro dus je kunt er wat aanschaffen om te gebruiken in je lessen!
